EHBO – In dit deel van de gratis Start-to-Hike cursus hebben we het over de dingen die onderweg het lichamelijk welbevinden kunnen schaden. We kijken welke dingen je kan voorkomen of hoe je kan anticiperen op eventuele ongemakken. Met diarree op een bergtop zitten is immers gewoon kak.
Blijf je in de buurt van de bewoonde wereld en is een apotheek nooit ver weg kan je enkel het hoogstnoodzakelijke meenemen. Ga je op stap in afgelegen gebieden is het toch maar beter op zoveel mogelijk ongemakken voorzien te zijn.
Inhoud
Wat steek ik ik mijn EHBO-kit?
Dikwijls kan je EHBO tasjes kopen waar al heel wat basisbenodigdheden inzitten. Dit is een goed begin maar vul de set aan met dingen die ontbreken of aan je persoonlijke behoeftes of pathologie voldoen. We maken een onderscheid tussen de EHBO-set en de trekking apotheek.
De EHBO-kit kan je dikwijls standaard kopen en eventueel zelf nog aanvullen. De apotheek bevat de geneesmiddelen die je zelf zal moeten samen stellen. Sommige geneesmiddelen zijn vrij verkrijgbaar voor andere heb je een voorschrift van de dokter nodig. Er zijn algemene geneesmiddelen, die we hieronder verder zullen bespreken, die voor de meeste mensen inzetbaar zijn. Maar er is natuurlijk ook persoonsgebonden medicatie tegen bv. allergieën, suikerziekte, enz.
Enkel artsen en apothekers mogen geneesmiddelen verstrekken, ga dus even langs bij je dokter om te bespreken wat je nodig hebt.
Wat vind je terug in een goede EHBO-kit?
- Verbandmateriaal zoals zwachtels, drukverbanden, kompressen,…
- Hulpmiddelen zoals tape, schaartje en pincet
- Ontsmettingsmiddel
- Medicijnen
EHBO: Verbandmateriaal
Wondverzorgingsmateriaal voor kleine of grote verwondingen zijn essentieel in je EHBO-set. Zeker als je in desolate gebieden bent waar je volledig zelfredzaam moet zijn in afwachting van professionele hulp.
Compeed
Het eerste waar veel wandelaars aan zullen denken is het tweedehuid verband. Compeed is een merknaam die goed is ingeburgerd maar er zijn natuurlijk ook nog andere merken. Het bestaat ik plakkers en in stickvorm. Preventief is het soms slim om je gevoelige plekjes in te tapen met sport- of bleinentape. Ook wandelwol, een natuurlijke oplossing voor blaren en voetongemakken, is volgens sommige wandelaars helpend.
Auwch… mijn zuster haar hiel op dag één van de West Highland Way
Wondpleisters
Wondpleisters is verschillende maten of op rol om te knippen zijn ideaal om kleine wondjes af te plakken. Ontsmet eerst de wonden met steriele doekjes of ontsmettingsmiddel.
Steriele kompressen
Voor wat grotere verwondingen gebruik je i.p.v. pleisters een steriel kompres. Kies voor wat grotere formaten, die kan je ter plaatse eventueel altijd nog kleiner knippen.
Tape
Goede tape is breed inzetbaar. Je kan er verbanden mee vastplakken, voeten mee intapen en sommige kunnen zelfs je kleefpleisters vervangen.
Windels
Zwachtels zijn een essentieel onderdeel van je EHBO-kit en kunnen gebruikt worden voor meerdere doelen. Zo kan je een windel gebruiken om bv. een steriel kompres te fixeren of kan het dienen als drukmiddel om een bloeding te stelpen. Of het kan dienen om breuk of verstuiking te immobiliseren en verstevigen.
Er zijn gaaswindels die je meestal slechts één keer kan gebruiken maar ook de zogenaamde elastische crêpezwachtel die uitwasbaar is.
Sporttape
Sporttape is stevige licht rekbare tape en eveneens breed inzetbaar. Voorkom er blaren mee, gebruik het als drukverband, stabiliseer er een gewricht mee,… En nadien is het meestal nog een prima ontharingsmiddel 😉
Sporttape is ook altijd handig om een scheurtje in je tent, slaapzak,… te plakken.
EHBO: hulpmiddelen
Schaartje en splinterpincet
In je kit moeten ook wat hulpmiddelen zitten zodat je de eerste zorgen vlot en makkelijk kan toebrengen. Een scherp schaartje en goed pincet zijn onontbeerlijk.
Nooddeken
Een nood- of isolatiedeken gebruiken je om eventuele slachtoffers of onderkoelde personen warm te houden. Wanneer de gouden kant van de deken tegen het lichaam aan zit voorkom je oververhitting. Legt u echter de zilveren kant tegen het lichaam aan dan voorkomt u onderkoeling.
Epipen
De injectie wordt gebruikt bij levensbedreigende acute allergie (anafylaxie), bijvoorbeeld voor noten, of voor wespen- of bijensteken. Voor mensen met een acute allergie kan zo een pen dus levensbelangrijk zijn.
Tekentang
O.a. de ziekte van Lyme, maar ook bv. frühsommer meningo-encephalitis, wordt overgebracht via teken die zich vast zuigen in je huid. Het is dus belangrijk om teken zo snel als mogelijk te verwijderen.
Een speciale tekentang is hier ideaal voor, anders kan je de teek pletten waardoor ze haar maaginhoud in de wonde injecteert. Tegenwoordig kan je ook laten inenten tegen teken encefalitis. De basisvaccinatie bestaat uit drie inspuitingen. De tweede inspuiting krijg je een à drie maanden na de eerste, de derde na vijf maanden tot een jaar. Een herhalingsinenting moet na drie jaar en vervolgens om de vijf à tien jaar gebeuren. Na vaccinatie ben je minstens drie jaar beschermd.
Vacuumpompje
Een vacuümpompje is handig om gif weg te zuigen van bv. schorpioenen, wespen, slangen, schorpioenen, kwallen,… Dit kan natuurlijk ook met de mond (gif uitspuwen) maar heeft dan weer wat hygiëne issues. Goed desinfecteren nadien dus.
Ook een setje latex handschoenen, eventueel koortsthermometer en steriele naalden kunnen van pas komen.
Ontsmetting
Je wonden afdekken is één ding, ze goed ontsmetten een ander gegeven. Je wil natuurlijk al het vuil en bacteriën niet stevig in een wonde kleven om daar een eigen leven te gaan leiden. Daarom is het belangrijk je wonden (ook kleine) goed te desinfecteren. Ook is het handig om je gereedschap zoals schaartje of pincet voor gebruik even mee te ontsmetten.
Zeep
Voor je een wonde verzorgt was je je handen goed met zuiver water en zeep. Heb je geen zeep gebruik dan een alcoholdoekje om je handen zo proper mogelijk te maken.
Alcoholdoekjes
Steriele alcoholdoekjes zijn makkelijk en handig in gebruik. Ontsmet er wondjes mee, desinfecteer je handen of schaartje en pincet,… Sommige doekjes zijn redelijk heftig als je ze gebruikt in een open wonde, maar je weet dan meteen dat die goed ontsmet is.
Ontsmettingsmiddel
De wat oudere onder ons kennen zeker nog het flesje ‘rood’ dat we vroeger op onze wondjes kregen. Roodsel was vroeger niet weg te denken uit onze EHBO-doos. Maar tegenwoordig is het niet meer te krijgen bij de apotheek. Roodsel op een wonde gebruiken heeft eigenlijk weinig zin. Het droogt de wonde uit en zorgt niet voor een grondige ontsmetting. Het verkleurt de wonde ook. Hierdoor kunnen eventuele ontstekingen moeilijker zichtbaar zijn. Vroeger dacht men dat je een wonde moest uitdrogen voor een snellere genezing. Het omgekeerde is echter waar: door een wonde zacht en vochtig te houden, heb je minder kans op littekens.
Geen nood, er zijn tegenwoordig heel wat verschillende en betere alternatieven te vinden. Een setje pipetten ontsmettingsmiddel op basis van Chloorhexidine werkt prima.
EHBO: Medicijnen
Zoals gezegd zijn medicijnen deels persoonsgebonden deels breed inzetbaar. Voor specifieke persoonsgebonden medicatie neem je best contact op met je dokter, wij overlopen hier de meest voorkomende ongemakken op tocht en welke medicijnen je hiervoor best mee neemt.
Lees ook steeds de bijsluiter om je ervan te vergewissen of de medicatie mag genomen worden door de desbetreffende persoon. We denken hier aan kinderen, zwangere vrouwen, mensen met bepaalde aandoeningen of pathologien,…
We geven hier bewust geen advies qua medicijnen, we zijn geen dokters. Wel maken we een opsomming van de meest voorkomende klachten.
Algemene pijn en koorts
Een lichte pijnstiller met paracetamol zal helpen tegen gewone pijn. Dan denken we aan spierpijn, tandpijn, hoofdpijn,… Het zal eventuele koorts ook onderdrukken.
Ontsteking van de gewrichten
Ontstekingsremmers doen precies wat ze zeggen, ze remmen de ontsteking af en werken pijn- en koortswerend. Bij deze klachten zegt je lichaam eigenlijk dat het overbelast is, rusten is eigenlijk de beste optie. Het is dus een beetje een noodmiddel op tocht.
Je fysieke paraatheid op voorhand op peil brengen of houden is dus een zeer goede preventieve maatregel om ontstekingen tegen te gaan. Voor sommige mensen zijn wandelstokken een prima ondersteuning om het lichaam minder te belasten. Krijg je regelmatig last op dezelfde plaatsen neem dan contact op met je huisdokter. Diclofenac is een is een niet-steroïde ontstekingsremmer en pijnstiller en de meest gebruikte grondstof.
Brandwonden
Brandwonden verzorg je het beste met een gel die verkoelt, de wonde ontsmet en heelt. Zilversulfadiazine is het hoofdbestanddeel en helpt huidinfecties te behandelen. Flamigel werkt als een spons die overtollig vocht absorbeert en droge wonden hydrateert wanneer nodig.
Hoogteziekte
Sommige mensen hebben in meer of mindere mate last van hoogteziekte. Je kan hoogteziekte krijgen als je te snel naar grote hoogte gaat. De symptomen zijn hoofdpijn, misselijkheid, overgeven en moeheid. In extreme gevallen kan hoogteziekte leiden tot vocht in de longen en hersenen (long- en hersenoedeem), met coma en de dood als gevolg. Asperine-C en Acetazolamide zijn bloedverdunners die kunnen helpen bij milde symptomen.
De gevoeligheid voor hoogteziekte is erg individueel en verschilt van persoon tot persoon. Maar zoals je op bovenstaande grafiek kan zien zal bijna de helft van de mensen met hoogteziekte te maken krijgen bij beklimming van pakweg de Kilimanjaro. Beter is om de hoogtegewenning traag op te bouwen en maximum 1000 meter per dag te stijgen. Water drinken is op grote hoogte van extra belang. Bij klachten daal je best terug af.
Dikwijls helpt het terug af te zakken naar lager gelegen gebieden.
Infecties
Serieuze bacteriële infecties of -ontstekingen vragen meestal om een antibioticum te gebruiken. Antibiotica zijn enkel op voorschrift van een arts te krijgen en deze schrijven de laatste jaren veel minder voor omdat de resistentie onder de bevolking te groot is geworden. Een breedspectrum antibioticum kan een handig geneesmiddel zijn voor in je wandelapotheek maar bespreek dit eerst met je huisarts.
Keelpijn
Een keelspray of zuigtabletjes kunnen handig zijn in een EHBO-kit
Buikloop
Niks zo vervelend als diarree op tocht. Probeer preventief dit te voorkomen door je water te zuiveren en voedsel goed door te warmen. Loperamide helpt bij acute buikloop. Voldoende drinken is belangrijk om uitdroging te voorkomen.
Allergieën en insectenbeten
Cetrizine is medicatie dat allergische reacties van het lichaam moet tegen gaan. Mensen met bv. hooikoorts kennen dit zeker wel. Het kan ook helpen bij mensen die overgevoelig zijn voor insectenbeten.
Verzachtende zalf kan ook helpen bij insectenbeten.
(Voedsel)vergiftiging
Bij een serieuze (voedsel)vergiftiging is het zaak de lichaamsvreemde stoffen zo snel mogelijk af te drijven. Meestal gebeurt dit door middel van kool. Actieve kool is een speciaal behandelde koolstof die door adsorptie allerlei stoffen aan zich kan binden.
Zoek zo snel mogelijk een dokter op bij een ernstige vergiftiging en neem de nodige voorzorgen om vergiftigingen te voorkomen.
Wat neem ik nog mee?
Er zijn nog dingen die je mee kan nemen ter preventie maar niet meteen tot de EHBO set behoren. Denken we bijvoorbeeld aan zonnecrème (Met elke 1.000 meter die je stijgt in hoogte, neemt de UV met 10 tot 12 procent toe), after-sun, oogbescherming zoals een (gletsjer)bril, waterfilter, muggennet, insecten repellent met of zonder DEET naargelang de streek,…
Ook een rehydratatie poeder kan handig zijn, zeker in warmer weer om suikers, mineralen en zouten terug aan te vullen. ORS wordt ook gebruikt ter preventie van uitdroging bij diarree en braken.
Toch externe hulp nodig
Indien je telefonisch bereik hebt zorg dan dat je de nummers van volgende personen of instanties bij de hand hebt:
- LOKALE NOODDIENSTEN!
- HUISDOKTER
- TANDARTS
- SPECIALIST (INDIEN VAN TOEPASSING)
- APOTHEKER
- ANTIGIFCENTRUM 0032(0)70 24 52 45
- 112
- …
Alle personen die op de hoogte zijn van je persoonlijke gezondheidssituatie en jou in je moedertaal of anderen in het Engels of taal van land van bestemming kunnen voorthelpen zijn een bonus.
Maak een noodplan
Laat voor vertrek iemand weten waar je bent en hoe ongeveer je dagindeling is.
Of je nu een dagwandeling maakt, een meerdaagse tocht of aan een thru-hike begint, het is altijd een goede strategie om iemand van tevoren over je plannen te informeren. De natuur kan wat verassingen voor je in petto hebben, en voor het geval je gewond raakt, verdwaalt of niet terugkeert op de dag die je oorspronkelijk had gepland, is het geruststellend te weten dat er iemand zal zijn om de zoektochten te sturen.
Hier zijn drie dingen die u met een familie / vriend moet delen voordat u aan uw wandeling begint:
- Een gedetailleerd reisplan
- Een kaart met je route waar je gaat wandelen
- Het tijdstip waarop je terug zal zijn
Om te voorkomen dat hulpdiensten naar je op zoek worden gestuurd is het wel belangrijk dat je je familie, dierbaren of degene die u als contactpersoon heeft aangewezen, laat weten dat u na uw reis weer veilig thuis bent gekomen.
Bekijk zeker de app van Cairnme eens. (maar zoals gezegd vertrouw niet volledig op technologie).
Je deelt je voortgang en locatie met een vriend, ouder, zus of wie dan ook die nuchter genoeg zal zijn om zoek- en reddingsacties te bellen ( in geval van nood).
Satelliet communicatie
Ben je echt op stap in heel afgelegen gebieden overweeg dan om bv. een Garmin Inreach of gelijkaardig toestel aan te schaffen. Met inReach satelliet technologie van Garmin en een satelliet abonnement kun je overal in contact blijven. Je kunt via een satelliet netwerk met 100% wereldwijde dekking berichten verzenden en ontvangen, routes navigeren, je reis tracken en delen en indien nodig, een SOS afgeven om noodhulp te krijgen van een 24/7 bereikbaar netwerk