Water filteren – In ons westerse Belgenlandje hebben we de luxe dat drinkbaar water zomaar uit de kraan komt gestroomd. We gebruiken het om te drinken, koken, wassen en zelfs om ons toilet door te spoelen. Of dat allemaal zo ethisch is is een ander verhaal. Soit… als we op tocht zijn is drinkbaar water al veel minder een vanzelfsprekendheid. Op veel meerdaagse wandelingen kunnen we ons nog bevoorraden in winkels, horecagelegenheden of bij particulieren. Is dit niet mogelijk zijn we aangewezen op natuurlijk water. Het kan zijn dat we dit prima zo kunnen drinken van de bron of stroompje maar zeker zijn we nooit. Daarom is het aangeraden om je water te behandelen alvorens je het gebruikt. In dit deel van de Start-to-Hike gaan we hier verder op in.
Inhoud
Wat kan er ons water allemaal bevatten?
- Grof materiaal zoals zand, natuurlijke onreinheden,…
- Fijn materiaal zoals klei, stof,…
- Bacteriën
- Virussen
- Parasieten
- Chemische stoffen zoals zware metalen en pesticiden
Wat zand schuurt de maag zegt men wel eens, dat zal dus niet zoveel kwaad kunnen. Bacteriën, virussen en chemische verontreiniging zijn een ander verhaal. Ze kunnen je heel ziek maken en je tocht vergallen. Je hier van bewust zijn en er op voorbereid zijn (indien nodig) is dus een must. Blijf je in redelijk bewoond gebied is een waterfilter meestal overbodig en kan je drinkbaar water bevoorraden.
Op welke manieren kan je water filteren?
Een waterfilter verwijdert grofe en microscopische onzuiverheden in het water door middel van een fysieke barrière en/of een chemisch- of biologisch proces. Er zijn verschillende manieren waarop we water veilig genoeg kunnen maken om te drinken:
- Medicinaal
- Filteren
- UV of Ozon
- Koken
Medicinaal water filteren
Bij het medicinaal gebruiksklaar maken van water voegen we tabletje of druppels toe aan het water. Concreet gaat het vaak over chloortabletten of chloor- en jodiumdruppels. Sommige outdoorwinkels claimen dat ze deze niet meer verkopen omdat ze slecht zijn voor je gezondheid. Veelvuldig gebruik kan inderdaad o.a. je schildklier beschadigen, maar dan spreken we over hoeveelheden die ver boven de hoeveelheid liggen die je zal gebruiken.
Chloor wordt in vele landen sowieso aan leidingwater toegevoegd. Wereldwijd is het zelfs op veel plekken de normaalste zaak van de wereld. Wellicht verkopen de winkels liever duurdere filters dan een flesje of doosje van enkele euro’s.
Het nadeel van deze producten is dat ze het water een bijsmaak geven. Ook zal het niks veranderen aan de kleur van het water of de onzuiverheden die er inzitten.
| Voordelen | Nadelen |
| + Je kan er zeker van zijn | – Bijsmaak |
| + Eenvoudig in gebruik | – Tijdje laten inwerken |
| + Doden bacteriën en virussen | – Geen verandering van kleur en onzuiverheden |
Welke waterfilters zijn er?
De meest gebruikte manier om water drinkbaar te maken is met behulp van een waterfilter. Deze waterfilters zijn meestal klein, draagbaar en licht (100 gr. tot 1 kg). Ze filteren water meestal door te werken met zwaartekracht, een mechanische handpomp of een hevelsysteem. Er bestaan verschillende systemen maar ze doen niet allemaal hetzelfde. De uitkomst zou wel hetzelfde moeten zijn, drinkbaar water.
Elke producent heeft zijn eigen systemen. Er zijn keramische-, membraan- en koolfilters. Of men gebruikt een combinatie van verschillende methodes voor meer zekerheid. De meeste verwijderen probleemloos bacteriën en enkele soorten virussen, koolfilters verwijderen ook sommige chemische verontreiniging.
Water filteren onder druk
Het water wordt door middel van een druk- en pompsysteem door een membraan geperst door een (vervangbare) filter. Het kan makkelijk water oppompen ook bij laag water.
Watersystemen met een drukpomp zijn heel performant, werken snel en goed. Het is wel een systeem dat wat gewicht en plaats aan je rugzak toe voegt. Je moet dus een afweging maken of je gaat voor een iets zwaarder toestel dat snel werkt of voor een lichter alternatief waar je wel even je de tijd voor moet nemen.
| + Ook handig bij laag water | – Meestal zwaar |
| + Het gaat snel | – Vergt wel wat energie |
| + Gaat snel | |
| + Filter is vervangbaar |
Zuigkracht
Een drinkstop of meer voorkomend een rietje wordt rechtstreeks op de fles met vervuild water gemonteerd. Al zuigend gaat het water door de kleine filter geperst worden waarna je het meteen drinkt. Het rietje kan ook gebruikt worden om rechtstreeks uit een beek te drinken of uit je beker vol opgeschept water.
| + Makkelijk | – Persoonsgebonden |
| + Lichtgewicht | – Regelmatig schoonmaken |
Water filteren door middel van de zwaartekracht
Deze meestal lichte en compacte filters werken heel simpel. Je vult één waterzak of fles (die je enkel voor het vuile water gebruikt) met het te filteren water.
Hierop bevestig je de filter en hangt/houdt de zak of fles hoger dan de zak voor het zuivere water. Het gezuiverde water wordt door de zwaartekracht door de filter geduwd en komt er langs de onderzijde, waar je het opvangt, gezuiverd uit.
Deze methode gaat een pak trager dan de druk- of zuigmethode maar heeft het voordeel dat het systeem redelijk lichtgewicht is.
| + Lichtgewicht en compact | – Traag |
| + Zwaartekracht doet je werk | – Niet erg handig |
| + Goedkoop | – Je moet je water kunnen scheppen |
| – regelmatig schoon maken (backwash) |
Een gouden tip: Stromend water valt altijd te prefereren boven stilstaand water. De kans op besmetting in stromend water is vele malen kleiner dan in poelen, plassen, stilstaande grachten,…
UV en ozon
Er bestaan ook zogenaamde UV-pennen. Deze verwijderen bacteriën en virussen. Je plaatst dan de penvormige filter in het water, activeert de pen en roert een beetje. Zo vernietig je door middel van uv-straling de micro-organismen in het water.
Ozon filtratie zien we vooral in meer industriële installaties en wordt voorlopig nog minder frequent gebruikt in de outdoor community. Ozon is een sterk oxiderend, natuurlijk gas en oxideert de opgeloste organische stoffen en dode materie weg uit het water.
Soms zit de pen ingebouwd in de afsluitdop van een drinkfles en hoef je enkel op de knop te drukken boven op de afsluiting.
| + Snel en makkelijk | – Batterijen nodig |
| + Onderhoudsvriendelijk | – Enkel kleine hoeveelheden water |
Koken
Het koken van water is een zeer efficiënte manier die vrijwel alle bacteriën, parasieten en virussen doodt. De basisregel is om op lagere hoogtes het water één minuut te laten koken (opwarmen tot 100°C) en op hoogtes boven de 2000 meter drie minuten. Door het koken worden bacteriën, parasieten en virussen geëlimineerd.
Je zal dus extra brandstof moeten voorzien om water op te koken, zeker als je eerst nog sneeuw moet smelten duurt het veel langer voor herwater zijn kookpunt bereikt.
Bekijk of het gewicht van extra brandstof opweegt tegen het gewicht van een lichte filter.
| + Makkelijk | – Brandstof nodig |
| + Efficient | – Vuil, bezinksel en kleur verdwijnen niet |
Conclusie
Het is verleidelijk om zo van stromende beekjes te drinken, en ook ik deed het al wel in ongerepte gebieden als Zweden of Schotland. Toch kan je nooit zeker zijn dat er geen verontreiniging is van dieren of andere pollutie bronnen. Wil je 100% zeker zijn zorg er dan voor dat je water gezuiverd is op één van bovenstaande manieren. Pas extra op voor moeilijk te zuiveren chemische vervuiling. Probeer geen water te nemen uit rivieren die kunnen bevuild zijn door chemische producten. Deze bevinden zich meestal wel in bewoond gebied en daar kan je op andere manieren aan je water geraken.
Kies het systeem dat het best bij je past en let hierbij op gewicht en stroomsnelheid (hoeveelheid water dat je op een bepaalde tijd kan zuiveren) Systemen die snel en efficiënt zuiveren zullen meestal een hoger gewicht hebben, terwijl zwaartekracht systemen lichtgewicht zijn maar je geduld wat op de prijs kunnen stellen.